Cyhoeddwyd papur newydd ar ddŵr gwastraff carchardai
Jones, G., Nelson, A., Chadwick, D. R., Cobley, S., Jones, D. L., Perrett, S., Perry, W. B., Weightman, A. J., Williams, R. C., & Thomas, D. R. (2024). Evaluation of wastewater surveillance for SARS-CoV-2 in a prison population: a mixed-methods approach. Frontiers in public health, 12, 1462186. https://doi.org/10.3389/fpubh.2024.1462186
Crynodeb
Cefndir: Mae carchardai yn lleoliadau risg uchel o ran trosglwyddo clefydau trosglwyddadwy. Mae angen systemau gwyliadwriaeth cadarn i nodi a rheoli achosion. Cyflwynwyd gwyliadwriaeth dŵr gwastraff ar gyfer SARS-CoV-2 mewn pedwar carchar yng Nghymru ym mis Mawrth 2022. Fe wnaethom ymchwilio i'w gyfraniad at raglen gwyliadwriaeth COVID-19.
Dulliau: Fe wnaethom werthuso gwyliadwriaeth dŵr gwastraff carchardai yn erbyn wyth priodoledd system gan ddefnyddio dulliau cymysg. Cwblhawyd cyfweliadau lled- strwythuredig gyda rhanddeiliaid allweddol i asesu defnyddioldeb, hyblygrwydd a derbynioldeb. Cwblhawyd dadansoddiadau meintiol i asesu ansawdd data, sensitifrwydd, gwerth rhagfynegol positif, cynrychiolaeth ac amseroldeb. Er mwyn asesu sensitifrwydd y system i ganfod newidiadau mewn achosion, fe wnaethom gynnal dadansoddiad cyfres amser gan gymharu lefelau firws mewn dŵr gwastraff â thueddiadau mewn achosion COVID-19 wedi eu cadarnhau o oruchwyliaeth glinigol.
Canlyniadau: Dangosodd cyfweliadau â rhanddeiliaid fod gwyliadwriaeth dŵr gwastraff yn ychwanegiad defnyddiol at y wyliadwriaeth sy'n seiliedig ar achosion sy'n bodoli eisoes. Fodd bynnag, roedd ganddo ddylanwad cyfyngedig ar y camau a gymerwyd yn y carchar, ac mae’n aml yn cwympo ar ôl gwyliadwriaeth bresennol ac nid yw'n ddigon penodol i dargedu ymyriadau. Roedd newydd-deb gwyliadwriaeth dŵr gwastraff yn golygu nad oedd gan randdeiliaid hyder wrth ddehongli'r data. Er gwaethaf y cyfyngiadau hyn, canfuwyd newidiadau yng ngweithgaredd SARS-CoV-2 ym mhoblogaethau carchar Cymru wrth fonitro dŵr gwastraff, a gadarnhaodd dueddiadau mewn gwyliadwriaeth achosion.
Casgliad: Roedd gwyliadwriaeth dŵr gwastraff carchardai, a weithredwyd yng Nghymru am gyfnod yn ystod pandemig COVID-19 yn ddefnyddiol a dylid ei hystyried fel rhan o raglen wyliadwriaeth ehangach mewn ymateb i donnau SARS-CoV-2 yn y dyfodol, neu mewn ymateb i bandemigau yn y dyfodol. Mae'n arbennig o fuddiol yn absenoldeb profion clinigol cynhwysfawr. Fe wnaethom nodi sawl cyfyngiad i fynd i'r afael â nhw pe bai'r broses hon o wyliadwriaeth yn cael ei hailgychwyn.
Geiriau Allweddol: COVID-19; SARS-CoV-2; dulliau cymysg; monitro; carchardai; gwerthuso gwyliadwriaeth; dŵr gwastraff.